Cumhuriyet’in ikinci yüzyılında Türkiye’nin ‘dijital dönüşümü’ nasıl olacak?
Deniz BİLGEN
Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) tarafından bu yıl üçüncüsü düzenlenen Dijital Türkiye Konferansı gerçekleşti. Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Zekeriya Çoştu’nun da katıldığı konferansta ulusal ve uluslararası birçok konuşmacı geleceğin teknolojileri ve dijitalleşme vizyonu öngörülerini paylaştı.
‘Teknolojik Sıçrama: Yüksek Teknoloji ile Dijital Çağa Uyum’ temasıyla gerçekleşen bu yılki konferansın ana tema konuşmacıları Frank Stephenson Design Tasarım Direktörü Frank Stephenson ile NASA AI ve İnovasyon Baş Danışmanı Dr. Omar Hatamleh oldu. Etkinlikte Togg CEO’su M. Gürcan Karakaş da vizyon konuşmacısı olarak yer aldı. Konferansta Cumhuriyet’in ikinci yüzyılına girerken Türkiye’nin küresel rekabet gücünü artırmak amacıyla dijital dönüşümü etkin şekilde gerçekleştirmek ve yarattığı fırsat alanlarını değerlendirmek için gereken Dijital Türkiye Vizyonu ele alındı.
Orhan Turan – TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı: Topyekün bir dönüşümü planlayıp, etkin şekilde uygulamamız gerekiyor
Cumhuriyet’in ikinci yüzyılına girerken, ülke vizyonumuzun önemli bir bileşeni olması gerektiğine inandığımız “Teknolojik Sıçrama: Yüksek Teknoloji ile Dijital Çağa Uyum” teması ile sizlerle buluşuyoruz. Konferansımızda Türkiye’nin rekabet gücünü artırmak için dijital dönüşümü nasıl etkin kullanabileceğimizi ve yarattığı fırsatları değerlendirmeyi hedefliyoruz.
Bilimin ışığına, bilgi toplumuna dönüşümün hızlandırılmasına, inovasyon kapasitesinin artırılmasına ve her seviyede iş birliğine çok daha fazla ihtiyacımız var.
Dijital dönüşüm sürecinde verimlilik ve katma değer artışı için sadece yenilikçi teknolojileri üretim süreçlerine entegre etmek yeterli değil, süreci bütüncül bir yaklaşımla ele almak gerekiyor. Sektörel ve dijital politikaları birbirinden bağımsız planlamak imkânsız. Kalkınma vizyonu dijitalleşmeyi; etkin bir uygulama süreci de güçlü bir iletişim ve enerji altyapısı ile siber güvenliğin tesis edildiği bir ekosistemi gerektiriyor. Finans sektöründen lojistiğe, fikri haklardan veri korumaya, birbiri ile doğrudan bağlantılı bir bakış açısını hep gözetmeliyiz. Değer zinciri boyunca dönüşüm ve yaratılan değer önemli. Katma değeri yüksek üretimi mümkün kılacak teknolojik dönüşümü sağlamalı; bunun için de hem teknolojiyi kullanma hem de teknolojiyi ülkemizde geliştirme yetkinliğini hep daha üst seviyeye çekmeliyiz.
Yaratıcı yıkım inovasyonla desteklenmeli Joseph Schumpeter’ın “Yaratıcı yıkım” kavramında ortaya koyduğu gibi aslında değişim kaçınılmaz ve iş yapma yöntemleri sürekli yenilenmek durumunda. Yaratıcı yıkım inovasyonla desteklendiğinde yeni işlerin yaratılması ve dönüşüm mümkün oluyor. Dijitalleşme sürecinde yaratıcı yıkımın tüm etkilerini tecrübe ediyoruz. Bu nedenle, Ar-Ge, eğitim, istihdam politikası gibi tüm yatay eksenleri kapsama alarak topyekün bir dönüşümü planlayıp, hızla ve etkin şekilde uygulamamız gerekiyor.
Dijital çağa uyum, dijital teknolojileri etkin kılan bileşenlere hâkim olmayı gerektiriyor. Bugün elektrikli otomobiller başta olmak üzere neredeyse her elektrikli cihaz gücünü, yükte hafif pahada ağır yarı iletken teknolojisinden alıyor. Piyasadaki bozulmaların önüne geçmek ve üretimin devamlılığı için kritik hammaddelerde tek bir kaynağa bağımlı kalmamak ve dışa bağımlılığı azaltmak teknoloji çağının kritik bir mücadele alanı.
İmalat sanayisinin dinamiklerine yön veren ekonomiler yeni programlarla rekabetçiliklerini korumaya çalışıyor. ABD Çip ve Bilim Yasası ile yarı iletken üretimi için yaklaşık 52 milyar dolar destek ve yeni fabrikalar için vergi indirimi açıkladı. AB Çip Yasası ile yarı iletken imalat ekosistemini güçlendirmeyi önceliklendirdi.
Kısa bir süre önce yayınlanan Orta Vadeli Programda da yarı iletkenlere yönelik yatırımlara teşvik gibi dijitalleşme ekosistemini güçlendirecek pek çok tedbir yer aldı. Küresel rekabetçiliğimizin kilit unsurlarından biri, dijitalleşme alanlarında yatırım ivmesini artıracak bu politikaların hızla uygulamaya geçirilmesi olacak.
Öte yandan, Ar-Ge ve teknoloji üretme yetkinliğine katkıda bulunan faaliyetler hem özel hem kamu sektöründe arttı. Kamu kurumlarımız dijital dönüşümü ve yatırımları ivmelendirecek önemli destek programları başlatıyor. AB Ufuk Avrupa ve Dijital Avrupa programları uluslararası iş birliği ağlarına katılma potansiyelini güçlendiriyor. İş dünyası olarak bu süreçlerden, iş modellerimizi dinamik bir şekilde çağın gereklerine göre dönüştürmek için azami seviyede yararlanmalıyız.
Birkaç ay önce TÜBİSAD ile birlikte hazırladığımız ‘Yüksek Teknoloji için Eylem Çağrımız’da dijital ekonomi alanına yönelik önerilerimize yer verdik. Hazırlıkları süren 12. Kalkınma Planı ülkemizi en müreffeh ülkeler grubuna yükseltmek için güçlü hedefler belirlemede kıymetli bir dönemi tasarlamaktadır. Buna yönelik hedeflerin ortaya konmasına ve hayata geçirilmesine yönelik her adımda iş dünyası da üzerine düşen sorumlulukları yerine getirecektir.
Perihan İnci – TÜSİAD Yönetim Kurulu Üyesi, Dijital Türkiye Yuvarlak Masası Eş Başkanı: İş dünyamızı ve düzenlemelerimizi AB ile hizalamamız çok önemli
Dijitalleşme bizim geleceğimiz. Rekabetçiliğimizi korumak ve yarınlarda var olabilmek için hep birlikte aynı yöne bakarak ülkemiz için çalışmamız gerekiyor. Yapılan tüm araştırmalar gösteriyor ki, iş gücü piyasasında büyük değişimler yaşanacak. Bu yüzden hem çalışanların hem gençlerimizin kısaca tüm toplumun çok hızlı dönüşmesi gerekiyor. Raporlara baktığımızda, bu dönüşüm için işletmelerimiz, yüzde 92 oranında kendi insan kaynağını yetiştirse de KOBİ’lerin değişim için böylesine bir bütçe ayırması çok mümkün değil. Diğer yandan gençler, kadınlar var. Dolayısıyla bir eğitim seferberliğini bütüncül bir koordinasyonla hızla gerçekleştirmemiz gerekiyor. Çünkü genç nüfusumuz, istihdama katılabilecek kadınlarımız var. Bu nüfusu teknoloji konusunda dönüştürebilirsek hızlı bir şekilde yol alabiliriz.
KOBİ’lerin dönüşümüne destek verilmeli
KOBİ’ler ihracatımızın yüzde 36’sını yaparken, istihdamın yüzde 72’sini oluşturuyor. Fakat yüksek katma değerli üretime baktığımızda binde 7 gibi bir orandayız. Dolayısıyla onları da hızla dönüştürmemiz ve buna destek olmamız lazım. Destek konusunda zaten çok iyi uygulamalarınız var. Ancak sonuca giden yolu kontrol etmemiz gerekiyor. Ve tabii ki bizim en büyük ekonomi ortağımız Avrupa Birliği. Onların müktesebatı ve 2030’da konan hedefler var. Mutlaka hızla hizalanmamız lazım. Çünkü rekabetçilikte geri kalma ve başka ülkelerin öne geçme riski bulunuyor.
H. Çağatay Özdoğru – TÜSİAD Yönetim Kurulu Üyesi ve Dijital Türkiye Yuvarlak Masası Eş Başkanı: Teknoloji, kalkınma stratejilerinin merkezinde olmalı
Amacımız Türkiye’de teknoloji merkezli kalkınma modelini gündemde tutmak. Türkiye’nin teknolojiyle kalkınacağını düşünüyoruz. Kalkınmışlıkla teknoloji üretme ve kullanma arasında direkt bir ilişki var. Dünyanın teknolojik olarak en gelişmiş ülkeleri hem kişi başı milli geliri en yüksek ülkeler hem de global inovasyon endeksinde de ilk 15’teler. Bizim de ülke olarak teknolojiyi kalkınma stratejilerinin merkezine koymamız lazım. Teknolojinin kendisi hem başlı başına ayrı bir endüstri hem de diğer endüstrileri dönüştüren bir güç. Bizim gayri safi milli hasılamız yaklaşık 800-900 milyar dolar seviyesinde. Dijital dönüşüm hamlesini gerçekleştirdiğimizde milli gelire 350 ila 600 milyar dolarlık katkı sağlanabileceğini gösteren analizler var. Bu rakam milli gelirimizin kişi başına 15-17 bin 500 dolara çıkması anlamına geliyor.
3 ana başlıkta toplanıyor
Türkiye’nin dijitalleşmeyi artırabilmesi için 3 tane ana başlık söyleyebilirim. Birincisi; Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcısı seviyesinde en üst düzeyden sahiplenme. İkincisi dijitalleşmenin kalkınma stratejilerinin merkezine oturtulması, yani bir şekilde bütün endüstrileri buna bağlamak. Üçüncüsü finansman modelinin oluşturulması. Burada somut bir önerimiz var, KOBİ’lerin dönüşümleri için teknoloji geliştirme bankası kurulsun. Ayrıca bilgisayar eğitimi, teknolojik okur yazarlık eğitimi ilkokuldan üniversiteden mezun olana kadar müfredata girsin. Sadece mühendislik okuyanlar değil, sosyal bilimler de dahil herkes bu konuda eğitim alsın.
Zekeriya Çoştu – Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı: Dijital ekonomi Türkiye’ye büyük fırsatlar sunuyor
Dijital dönüşüm ve sürdürülebilirlik kavramları Türkiye ile birlikte dünyayı da yeni bir döneme, yeni bir yüzyıla dâhil ediyor. Bunun en belirgin örneği elektrikli araçlar. 100 yıldır kapsamlı bir dönüşüme maruz kalmamış bir sektörün çok kısa bir süre içerisinde ne kadar büyük değişimlere maruz kaldığına şahit olduk. Dünya bir dönüşüm içerisinde. Hızlı bir paradigma değişimi yaşanıyor ve yeni fırsatlar sunuyor. Biz de Cumhuriyet’in ikinci yüzyılına girerken bu fırsatları değerlendirebileceğiz. Çünkü Türkiye son 20 yıl içerisinde önemli bir gelişim kaydetti. Özellikle sanayi ve teknoloji alanlarında kayda değer bir kapasiteye ulaştı. Türkiye teknoparkları, üniversiteleri, Ar-Ge merkezleri, tasarım merkezleri, global firmalarıyla önemli bir kapasiteye sahip. Tabii konu sadece dijital sanayinin dijital dönüşümü değil. Daha genel anlamda dijital ekonomi, Türkiye’ye finanstan ticarete, eğitimden sağlığ a büyük bir potansiyel ve hareket alanı sunuyor. Bu potansiyeli açığa çıkarmaya odaklanmalıyız.
Konferans konuları ve oturum başlıkları
AÇILIŞ PANELİ:
“Cumhuriyetin 2. yüzyılında Dijitalleşme”
Moderasyon: H. Çağatay Özdoğru, TÜSİAD Yönetim Kurulu Üyesi ve Dijital Türkiye Yuvarlak Masası Eş Başkanı
Konuşmacılar: Faruk Eczacıbaşı, TBV Başkanı Ayşegül İldeniz, TÜSİAD Silikon Vadisi Network Başkanı Mehmet Ali Tombalak, TÜBİSAD Yönetim Kurulu Başkanı.
PANEL OTURUM:
“Türkiye’nin Dijital Ekonomi Vizyonu”
Moderasyon: Erol Bilecik, Index Grup Yönetim Kurulu Başkanı.
Konuşmacılar: Burak Aydın, TÜSİAD Dijital Ekonomi Stratejileri Çalışma Grubu Başkanı & Amazon Web Services (AWS) Türkiye Genel Müdürü, Hakan Göl, Deloitte Danışmanlık Lideri, Serdar Urçar, TÜBİSAD Yönetim Kurulu Üyesi ve Comodif CEO’su.
OTURUM:
“Veriye Hükmetmek – Kavrayış Yeteneğine Sahip Organizasyonlar”
Moderasyon: Aslıhan Güreşcier, TÜSİAD Yönetim Kurulu Yedek Üyesi & Equinix Türkiye Genel Müdürü
Konuşmacılar: Mehmet T. Nane, Pegasus Hava Yolları Yönetim Kurulu Başkanı Av. Dr. Çiğdem Ayözger Öngün, TÜSİAD Veri Koruma ve Teknoloji Hukuku Çalışma Grubu Başkanı & SRP-Legal Kurucusu ve Yönetici Ortağı, Cenk Sidar, Enquire AI Kurucusu ve CEO’su, Cemal Tosun, Schneider Electric Türkiye Orta Asya ve Pakistan Bölgesi CFO ve Strateji Genel Müdür Yardımcısı.
PANEL OTURUM:
“Değişime Öncülük Etmek”
Moderasyon: Hakan Güldağ, EKONOMİ Gazetesi Yönetim Kurulu Başkanı.
Konuşmacılar: Uğur Candan, SAP Türkiye Genel Müdürü Yekta Caymaz, Arçelik CIO’su, Levent Özbilgin, Microsoft Türkiye Genel Müdürü, Ergin Öztürk, IFS Türkiye CEO’su.
VİZYON KONUŞMASI:
“Mobilitenin Geleceği”
M. Gürcan Karakaş, Togg CEO’su.
PANEL OTURUM:
“VC Gözüyle Yatırım Profi linin Dönüşümü”
Moderasyon: Timur Sırt, Gazeteci
Konuşmacılar: Cenk Bayrakdar, Revo Capital Kurucu Ortağı, Barış Karakullukçu, Türkiye İş Bankası Grubu, Yeni Nesil Girişimcilik İş Kolu Başkanı, Başar Yenidünya, 212 Yatırım Direktörü.
PANEL OTURUM:
“Dijital Finansta Banka – Fintek İş Birliği”
Moderasyon: Levent Kızıltan, TÜSİAD Yeni Teknolojiler Çalışma Grubu Başkanı.
Konuşmacılar: Burcu Civelek Yüce, Akbank Bireysel Bankacılık ve Dijital Çözümler Genel Müdür Yardımcısı, Cenap Doğru, Papara COO’su & Partneri, Serkan Yazıcıoğlu, Yemeksepeti Fintech Genel Müdürü, Okay Yıldırım, QNB Finansbank Grup Tüzel Dijital Bankacılık Başkanı ve QNB eFinans Genel Müdürü.
İKİLİ SOHBET:
“Uzaktan Çalışma ve Dijital Yetkinlikler”
Konuşmacılar: Alex Bouaziz, Deel Kurucu Ortağı & CEO’su vs. Fethi Kamışlı, Esas Ventures Kurucusu ve Yönetici Ortağı.
PANEL OTURUM:
“Silikon Vadisi ve Girişimcilik”
Moderasyon: Ayşegül İldeniz, TÜSİAD Silikon Vadisi Network Başkanı.
Konuşmacılar: Kadir Onur Eren, Covalent Climate Tech Kurucu Ortağı ve CEO’su, Emrah Gültekin, Chooch Kurucu Ortağı ve CEO’su, Selinay Filiz Parlak, Bluedot Kurucu Ortağı ve COO’su.
TÜSİAD Dijital Türkiye Konferansı, Esas Holding ve Index Grup’un ana sponsorluğunda, QNB Finansbank’ın bankacılık sponsorluğunda, Amazon Web Services’in (AWS) bilişim sponsorluğunda gerçekleşti. Arçelik, Equinix, IFS, MacFit, Pegasus, Schneider Electric ise etkinliğin diğer sponsorları arasında yer alırken destekleyen kuruluşlar ise Ayakkabı Dünyası, Borusan, Brisa ve SAP oldu. MediaMarkt etkinliğin teknoloji sponsoru olarak yer aldı.